Galadriela (sin. Świetliście ukoronowana) – elfka, należąca do plemienia Ñoldorów.
Biografia[]
Era Drzew[]
W Amanie[]
Galadriela urodziła się w Amanie, jako córka Finarfina ze szczepu Ñoldorów, i Eärweny ze szczepu Telerich. Jej imię matczyne brzmiało Nerwena ("męska panna"), a imię ojcowskie Artanis ("szlachetna kobieta"), jednak sama sobie wybrała sindarinskie imię Galadriela, (które według niektórych przekazów otrzymała od swego umiłowanego, późniejszego męża, Celeborna, który również zgodnie z tymi przekazami pochodził z Telerich i mieszkał w Alqualondë)[1]. Jej imię często mylono z Galadhriel.
Wyrosła na wysoką kobietę, uznawano ją za piękność wśród Eldarów. Od najmłodszych lat posiadała dar zaglądania do cudzych umysłów. Była silna, zdecydowana i bystra. Powiadano że w jej złotych włosach uwięzione zostało światło Drzew Valinoru. Fëanor, stryj Galadrieli, trzykrotnie prosił ją o kosmyk włosów, ale ona odmawiała, co spowodowało nienawiść między nimi, ale ponoć to właśnie kolor jej włosów podsunął Fëanorowi pomysł zmieszania światła obu drzew w Silmarilach[1].
Wędrówka do Śródziemia[]
Galadriela pragnęła zobaczyć odległe krainy w Śródziemiu i chciała władać którąś z nich bez niczyjej kurateli, dlatego po zniszczeniu Drzew Valinoru przez Morgotha plany Fëanora dotyczące opuszczenia Amanu i walce z Melkorem znalazły oddźwięk w jej sercu. Wyruszyła razem z większością Ñoldorów, jako jedna z przywódców. Odrzuciła ostatnie wezwanie Valarów i przyjęła na siebie Wyrok Mandosa. Gdy Fëanor zaatakował Telerich z zamiarem kradzieży potrzebnych statków, Galadriela prawdopodobnie walczyła w obronie plemienia matki. Spowodowało to jeszcze zawziętszą nienawiść do Fëanora, dlatego po tym zdarzeniu wyruszyła dalej razem z nim, chcąc krzyżować wszystkie jego plany. Przeszła przez mroźną cieśninę Helcaraxë i dostała się do Śródziemia. Jako jedna z przywódców rebelii miała zakaz powrotu[2].
| “ | Wysmukła i odważna Galadriela, jedyna żeńska istota wśród Noldorów, która ośmielała się zabierać głos w sporze książąt, zapaliła się do planów Feanora. Nie złożyła wprawdzie przysięgi, lecz słowa Feanora o Śródziemiu znalazły oddźwięk w jej sercu, gdyż marzyła, by zobaczyć rozległe, niestrzeżone przestrzenie i rządzić jakimś królestwem według własnej woli. | ” |
—John R. R. Tolkien, Silmarillion, Quenta Silmarillion, rozdz. IX | ||
Pierwsza Era[]
Po przybyciu do Śródziemia Galadriela razem z bratem Finrodem (najbliższym jej sercu krewnym) gościła w Doriacie, u króla Thingola. Gdy Finrod wyruszył i założył królestwo Nargothrondu, Galadriela nie towarzyszyła mu, ale przybyła na ucztę z okazji zakończenia budowy miasta. Potem została w Doriacie i pobierała nauki u Meliany, żony Thingola, której wyjawiła prawdziwy powód opuszczenia Amanu przez Ñoldorów. W Doriacie Galadriela spotkała i poślubiła elfa Celeborna, który był jej dalekim krewnym.
Galadriela pozostała tam aż do zniszczenia Doriathu przez krasnoludów z Nogrodu i synów Fëanora. Po tym zdarzeniu prawdopodobnie razem z Celebornem pomagali uciekającej wraz z Silmarilem Elwindze.
Po Wojnie Gniewu i obaleniu Morgotha, odmówiła powrotu do Amanu, odrzucając wybaczenie oferowane przez Valarów. Być może była zbyt mocno przywiązana do Śródziemia, a może dalej chciała posiadać jakąś krainę na własność. Razem z Celebornem przekroczyli góry Ered Lindon i osiedlili się w Lindonie, gdzie narodziła się ich córka Celebríana.
Galadriela razem z Celebornem
Druga Era[]
Po pokonaniu Morgotha Galadriela pozostała w Śródziemiu ze swoim mężem, gdyż chciała być nadal niezależna od Valarów. Poza tym został nałożony na nią zakaz, który nie pozwalał na powrót do Valinoru, jednak ona się tym nie przejmowała. Pozwolono jej wrócić dopiero po Wojnie o Pierścień, kiedy to odparła pokusę przywłaszczenia sobie klejnotu. Przez pierwsze lata Celeborn rządził Harlindonem jako lennik Gil-galada. Później wraz z żoną i dużą grupą Ñoldorów, Sindarów oraz Zielonych Elfów przeniósł się nad jezioro Nenuial, gdzie mieszkali obok ludzi z Eriadoru. W 300 roku urodziła się im córka – Celebríana. W 750 roku wyruszyli do Eregionu, którym rządził Celebrimbor. Małżeństwo miało tam bardzo silną pozycję.
Gdzieś koło 1200 roku Galadriela przy pomocy krasnoludów z Morii nawiązała kontakt z Amdirem, władającym Lothlórien. Mniej więcej 200 lat później wraz z córką przeniosła się do jego państewka. Celeborn z powodu swojej niechęci do krasnoludów nie przeszedł przez Khazad-dûm.
Kiedy Celebrimbor odkrył istnienie Jedynego Pierścienia, udał się do Lórinandu, prosząc Galadrielę o radę. Ta powiedziała mu, że najlepiej byłoby odesłać pierścienie z dala od Eregionu i ich nie używać. Galadriela otrzymała Nenyę, dzięki której upiększyła i pomogła umocnić Lórien.
Po zakończeniu wojny elfów z Sauronem Galadriela z Celebríaną udała się na poszukiwania Celeborna do Rivendell, gdzie go odnalazła. W końcu tęsknota Galadrieli za morzem urosła tak bardzo, iż udała do Belfalas, konkretnie miejsca zwanym później Dol Amroth, gdzie mieszkała z grupką elfów z Lórien.[3]
Trzecia Era[]
Galadriela i Celeborn po śmierci Amrotha, władcy Lórien, przybyli tam na początku Trzeciej Ery i rozpoczęli swoje rządy.
W Gondolinie żył, jeszcze w Pierwszej Erze, elf imieniem Enerdhil, złotnik. Wykonał on piękny klejnot Elessar. Przekazał go Idril, córce króla Turgona. Ona zaś podarowała go synowi Eärendilowi. Ten razem z klejnotem odpłynął do Amanu. Przywiózł go z powrotem do Śródziemia w Trzeciej Erze Gandalf. Podarował go Galadrieli jako dar od Yavanny. Powiedział jej, że pojawi się ktoś, komu klejnot ten będzie pisany, i żeby wtedy go przekazała. W tym też czasie Galadriela zaczęła tęsknić do Błogosławionego Królestwa, jednak ciężko też jej byłoby opuścić Śródziemie.
| “ | Jeszcze przed upadkiem Nargothrondu i Gondolinu przeszłam przez góry i odtąd przez całe wieki walczymy, by pokrzyżować szyki złu. To ja po raz pierwszy zwołałam Białą Radę. I gdyby moje zamysły nie zostały udaremnione, na jej czele stanąłby Gandalf, a wówczas może wszystko potoczyłoby się inaczej | ” |
—Galadriela do Froda | ||
Biała Rada[]
W roku 2463 TE została utworzona Biała Rada. Tworzyli ją Istari, a także Galadriela i Celeborn, oraz kilku innych elfów. Jej przywódcą został Saruman, chociaż popierany przez Galadrielę Gandalf miał na to szansę. Niedługo później też została porwana przez orków Celebríana. Uwolnili ją Elladan i Elrohir, jej i Elronda synowie. Pan Rivendell wyleczył ją z rany zadanej zatrutą strzałą, jednak po tym wydarzeniu Celebríana przestała kochać Śródziemie i odpłynęła do Amanu.
W w roku 2851 TE odbyło się drugie zebranie Białej Rady. Chciano zaatakować Dol Guldur, ponieważ Gandalf odkrył, że tam jest siedziba Saurona. Przeważało jednak zdanie Sarumana. Dopiero w roku 2941 TE, na trzecim zebraniu, zgodził się. Saurona wypędzono z Dol Guldur.
| “ | Powiadam ci, Frodo, że nawet w tej chwili wyczuwam Mrocznego Władcę i znam jego zamiary, przynajmniej te dotyczące elfów. On zaś stale mnie szuka i próbuje przeniknąć moje myśli, lecz drzwi nadal są przed nim zamknięte! | ” |
—Galadriela do Froda | ||
Drużyna Pierścienia w Lórien[]
W roku 3019 TE do Lothlórien przybyła Drużyna Pierścienia. Galadriela i Celeborn ugościli ich. Rozmawiali z nimi na początku ich pobytu w Lórien, później przez kilka dni się nie widzieli. Wtedy Galadriela spotkała Sama i Froda, którzy przechadzali się po lesie. Zaprowadziła ich do komnaty, gdzie znajdowało się Zwierciadło Galadrieli. Zwierciadło pokazywało różne rzeczy. Czasem pokazywało patrzącemu w nie to, co chciał widzieć, czasem pokazywało teraźniejszość, przeszłość, a niekiedy nawet przyszłość. Ukazywało sceny, które nigdy się nie wydarzyły i te, które nigdy się nie wydarzą. Zwierciadło słuchało Galadrieli, dlatego objawiało również to, co chciała by objawiało. Sam pierwszy zajrzał. Ujrzał robotników wycinających las, potem młyn, który zniknął, a na jego miejsce pojawiła się budowla z czerwonej cegły. Na końcu zobaczył swojego ojca jak próbuje uciec ze swoim dobytkiem. Potem Frodo zobaczył w Zwierciadle drogę, po której szła jakaś postać – z początku wydawała mu się Gandalfem, ale potem pomyślał, że to Saruman. Zwierciadło pokazało mu Bilba Bagginsa, następnie płynący statek i białą twierdzę o siedmiu wieżach, a na końcu Oko Saurona. Gdy oderwał wzrok od Zwierciadła, przestraszonemu Frodowi zaczął niezwykle ciążyć Pierścień. Chciał oddać go Galadrieli. Właśnie wtedy była ona bliska spełnienia swoich dawnych marzeń o władzy.
| “ | Przez wiele długich lat zastanawiałam się, co bym zrobiła, gdyby Wielki Pierścień trafił na mój palec, i oto ty mi go przyniosłeś. Mam go w zasięgu ręki. Jednakże zło obmyślone przed wiekami działa na rozmaite sposoby, niezależnie od tego, czy Sauron wznosi się, czy upada. Czyż nie przyniosłabym chluby jego Pierścieniowi, gdybym siłą lub strachem wydarła go temu, kogo goszczę w swoim domu? I oto wreszcie się pojawił. Ty zaś mi go dajesz z własnej woli! Na miejscu Mrocznego Władcy chcesz postawić Królową. A ja nie byłabym mroczna, tylko piękna i straszna niczym poranek i noc! Piękna jak morze, Słońce i śnieg na górskim szczycie! Straszliwa jak burza i błyskawica! Twardsza niż opoka ziemi. Wszyscy by mnie kochali, kochali i cierpieli! | ” |
—Galadriela | ||
Galadriela oparła się jednak pokusie. Przezwyciężyła swoją dumę i żądzę władzy. Przeszła ostatnią próbę, co przyczyniło się do cofnięcia wobec niej zakazu do powrotu i mogła opuścić Śródziemie[2].
Gdy Drużyna Pierścienia opuszczała Lothlórien, Galadriela i Celeborn obdarowali każdego z nich. Merry i Pippin dostali srebrne pasy z zapinkami w kształcie złotego kwiatu, Sam szkatułkę z ziemią i sadzonką Mallorna, Frodo flakonik, z którego biło światło gwiazdy Eärendila (czyli Silmarilu), Legolas Łuk Galadhrimów, Boromir pas ze złota. Aragornowi zaś podarowała klejnot Elessar, który otrzymała od Gandalfa i pochwę na miecz. Gimli zaś poprosił ją o kosmyk włosów (jej piękno wywarło na nim wielki wrażenie, gotów był walczyć z każdym, kto powiedział coś złego na jej temat, na przykład z Éomerem). Kiedyś Galadriela odmówiła tego daru Fëanorowi, zaś teraz nie odmówiła krasnoludowi, a nawet ofiarowała mu trzy kosmyki.
Do Lórien przybył też później Gandalf, który powrócił do życia. Tam otrzymał od Galadrieli białą szatę.
Po Wojnie o Pierścień[]
Podczas Wojny o Pierścień Lothlórien było kilkakrotnie atakowane, jednak elfowie obronili las. Po upadku Saurona Galadriela zaklęciem zburzyła mury twierdzy Dol Guldur i zamknęła ziejące tam szyby. Mroczna Puszcza została oczyszczona i znów zamieniła się w Wielki Zielony Las.
Galadriela razem z Celebornem była obecna na koronacji króla Aragorna II. Później ostatecznie postanowiła opuścić Śródziemie, co przed jej pozytywnym udziałem w Wojnie o Pierścień było dla niej niedostępne. Udała się do Szarych Przystani i odpłynęła do Amanu. Kilka lat później to samo uczynił Celeborn.
Etymologia[]
Imię Galadriela pochodzi z sindarinu, od słów galad (światło, blask), rî (korona, wieniec, girlanda), -iel (córka, żeńska końcówka słowa). Błędnie wiąże się to imię ze słowem galadh (drzewo).
Imię Artanis pochodzi z quenejskich słów arata (szlachetność) oraz nís (kobieta).
Imię Nerwena (także w wersji Nerwendë) wywodzi się ze słów nér (mężczyzna-elf) i końcówki -wen pochodzącej od słowa wendë ("panna").
Inne wersje legendarium[]
Jest wiele odrzuconych przez Tolkiena innych wersji historii Galadrieli. Niektóre są sprzeczne z kanonem, na przykład uczynienie z Amrotha jej i Celeborna syna.
Pierwsza Era[]
Galadriela nie chciała przyłączyć się do buntu Fëanora. Manwë znał jej pragnienia władania krainami w Śródziemiu i nie zakazał jej odejścia, lecz też nie udzielił zezwolenia. W Alqualondë zamieszkała z myślą o statkach Telerich, tam poznała Celeborna, z którym postanowili wyruszyć do Śródziemia. Plany pokrzyżowało unicestwienie Dwóch Drzew. U boku Celeborna walczyła aby ocalić Alqualondë przed Fëanorem. Uratowała statek Celeborna i popłynęła z nim razem na wschód, docierając do przystani Círdana przed przybyciem Fëanora na brzeg. Nie włączali się jednak do wojny z Angbandem, uważając ją za beznadziejną. Chcieli rozbudowywać potęgę elfów na wschód, przyjaźnili się z ludźmi i krasnoludami, czego nie akceptowali elfowie z Beleriandu. Przekroczyli więc sami Ered Lindon, dlatego też nie skorzystali z wybaczenia Valarów[4].
Druga Era[]
Eregion[]
Galadriela wraz z Celebornem udała się w okolice Morii i założyła królestwo Eregionu. Ich poddani żyli w przyjaźni z tamtejszymi krasnoludami. Galadriela, w przeciwieństwie do Celeborna, szanowała ich, widziała w nich bowiem znakomitych wojowników, gotowych walczyć z Sauronem, sługą Morgotha.
Królestwo Eregionu doszło do świetności, za pośrednictwem krasnoludów z Morii nawiązało kontakt z elfami z Lórien, które w tym czasie nie miały żadnego władcy.
Sauron, przybierając inną postać, przybył do Eregionu pod imieniem Annatara, Pana Darów. Podawał się za emisariusza Valarów. Z miejsca spostrzegł, że Galadriela będzie w przyszłości jego największym wrogiem, dlatego próbował ją sobie zjednać. Ona mu jednak nie ufała i szydziła z niego.
Sauron wkrótce podporządkował sobie bractwo kowali Gwaith-i-Mírdain, dowodzone przez Celebrimbora. Przekonał ich do otwartego buntu przeciw Galadrieli i Celebornowi, a wkrótce przejął władzę w Eregionie. Galadriela opuściła kraj, biorąc ze sobą córkę Celebríanę i syna Amrotha; przeszła przez Khazad-dûm i przybyła do Lothlórien. Celeborn jednak został w Eregionie, ale był lekceważony przez Celebrimbora.
Wojna o Eriador[]
Sauron opuścił Eregion, kiedy wykuto Pierścienie Władzy. Wtedy Celebrimbor odkrył istnienie Jedynego, wykutego przez Mrocznego Władcę i zwrócił się przeciwko Sauronowi. Przybył do Lórien, by naradzić się z Galadrielą. Ta poleciła ukryć Trzy Pierścienie Elfów.
Rozgniewany Sauron zaatakował wkrótce Eriador. Eregion został zniszczony, a Celebrimbor zabity, jednak zwycięstwo należało do elfów i Númenorejczyków, którzy przypłynęli z pomocą. Galadriela postanowiła opuścić Lórien i osiedlić się na wybrzeżu, zostawiając władanie Lothlórien Amrothowi, a biorąc ze sobą Celebríanę. W drodze zawitała do Rivendell i spotkała znów Celeborna. Wtedy to odbyło się pierwsze zebranie, na którym otrzymała jeden z Pierścieni Władzy – Nenyę. Pierścień ten miał na nią wielki wpływ; rozbudzał tęsknotę do morza, przez co zbladła jej radość pobytu w Śródziemiu. Galadriela z rodziną (prócz Amrotha, który przebywał w Lórien) osiedliła się w Belfalas.
Trzecia Era[]
Galadriela powróciła do Lothlórien po śmierci Amrotha, w 1981 roku Trzeciej Ery.
Drzewo genealogiczne[]
| Finarfin | Eärwena | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Finrod | Orodreth | Angrod | Aegnor | Galadriela | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Finduilas | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kreacja w adaptacjach[]
Władca Pierścieni (trylogia filmowa)[]
W filmowej adaptacji Petera Jacksona w rolę Galadrieli wcieliła się Cate Blanchett.
Hobbit (trylogia filmowa)[]
Galadriela w Dol Guldur
W adaptacji Hobbita Petera Jacksona, w przeciwieństwie do książki, występuje Galadriela. Pojawia się po raz pierwszy w Rivendell, gdzie odbywa się zebranie Białej Rady. Później przybywa do Dol Guldur, gdzie uwięziony jest Gandalf i go ratuje. Saruman i Elrond pokonują Upiory Pierścienia, a Galadriela wypędza Saurona.
Władca Pierścieni: Bitwa o Śródziemie II[]
Galadriela występuje w grze jako bohater Pierścienia. Można ją zrekrutować, gdy gracz posiądzie Jedyny Pierścień.
Władca Pierścieni: Pierścienie Władzy[]
Galadriela jest w serialu przedstawiona jako dowódczyni Armii Północy, pomimo że w książce nie pełniła takiej funkcji. Gra ją Morfydd Clark.
Galeria[]
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), Niedokończone opowieści, „Historia Galadrieli i Celebrona, i Amrotha, władcy Lórien”
- ↑ 2,0 2,1 J.R.R. Tolkien, List z 1967r (cytowany w „Niedokończonych Opowieściach”)
- ↑
- ↑ J.R.R. Tolkien - notatka spisana w ostatnim miesiącu życia (za: "Niedokończone Opowieści")
Bibliografia[]
- J.R.R. Tolkien, Silmarillion
- J.R.R. Tolkien Niedokończone Opowieści
- J.R.R. Tolkien Władca Pierścieni
| Powiernicy Pierścieni Władzy | |
|---|---|
Jedyny Pierścień Trzy Pierścienie Galadriela (Nenya) • Gil-galad, Elrond (Vilya) • Círdan, Gandalf (Narya) Siedem Pierścieni Thrór (przekazał pierścień synowi) • Thráin II (otrzymał pierścień od ojca) • sześciu nieznanych krasnoludów Dziewięć Pierścieni Czarnoksiężnik z Angmaru • Khamûl • Siedem nieznanych Upiorów Pierścienia | |