Dale – miasto-państwo, położone nad Celduiną, w rozległej dolinie u południowych stoków Ereboru, między dwoma wysuniętymi ramionami tej góry. Zamieszkane było przez ludzi z obszarów Rhovanionu.
Historia
Czasy rozkwitu
Nie wiadomo kiedy dokładnie powstało, być może po TE 2590 roku Trzeciej Ery, kiedy to krasnoludowie powrócili do Ereboru. Dale stało się stolicą i głównym ośrodkiem królestwa o tej samej nazwie. Przez kolejne lata rozwijało się bardzo pomyślnie, było ważnym ośrodkiem handlowym. Swoją świetność i dobrobyt zawdzięczało przyjaźni z krasnoludami z plemienia Durina. W zamian głównie za żywność, tkaniny i inne towary, mieszkańcy miasta otrzymywali znakomite krasnoludzkie wyroby z metalu, przede wszystkim broń. Wielu rzemieślników z Dale uczyło się tajników kunsztu od ereborskich mistrzów. Oba królestwa łączył zapewne sojusz.
Upadek
Ten pomyślny okres został jednak gwałtownie przerwany, gdy w 2770 roku Trzeciej Ery smok Smaug zdobył Erebor i zniszczył królestwo krasnoludów. Wkrótce zaczął atakować Dale, zabijając mieszkańców i niszcząc miasto. W walce z bestią zginął król Girion, a resztki tamtejszej ludności uciekły na południe, do Esgaroth. W stanie kompletnej ruiny Dale pozostawało niezamieszkane przez wiele lat, aż do 2941 roku.
Zrujnowane miasto Dale
Odrodzenie
Odnowienie Dale przyszło po zabiciu Smauga i Bitwie Pięciu Armii. Odbudował je Bard Łucznik, potomek Giriona i zabójca smoka. Za rządów jego i jego następców, Baina i Branda, Dale odzyskało dawną świetność. Granice królestwa zaczęły sięgać daleko na wschód i południe. Odżyły również przyjazne i serdeczne kontakty z odnowionym państwem krasnoludów w Ereborze którym władał Dáin II Żelazna Stopa,oraz elfami z Mrocznej Puszczy, odbudowę Dale zawdzięcza się pozyskaniu części skarbu Ereboru.
Wojna o Pierścień i Czwarta Era
Jednak za rządów Branda pojawiło się nowe zagrożenie, Easterlingowie, sojusznicy Saurona, który zresztą nie omieszkał wysłał poselstwa z groźbami do Dale.
Podczas Wojny o Pierścień siły Władcy Ciemności zaatakowały królestwo. W wyniku bitwy o Dale samo miasto zostało zajęte, lecz większość wojowników i mieszkańców schroniła się w Ereborze. Wkrótce zresztą, po upadku Saurona, wraz z krasnoludami, wyparli oni najeźdźców.
W Czwartej Erze Dale mogło już w spokoju rozkwitać, ciesząc się opieką wielkiego sprzymierzeńca - Zjednoczonego Królestwa Arnoru i Gondoru.
Mieszkańcy
Ludzie zamieszkujący Dale byli spokrewnieni z mieszkańcami Esgaroth, jak i zapewne z Nortami, do których bywali zaliczani. Po odnowieniu królestwa zaczęto określać ich mianem Bardanie, na pamiątkę Barda Łucznika.
Posługiwali się mową pokrewną językowi adûnaickiemu i podobną do westronu, jako zaś pisma używali uproszczonej odmiany cirthu. Potrafili również porozumiewać się z drozdami.
Dale władali potomkowie rodu Giriona którzy przybierali tytuły Królów Dale.
Kreacja w adaptacjach
Hobbit: Niezwykła podróż
Miasto Dale zostaje zniszczone doszczętnie przez Smauga w czasie upadku Ereboru.
Hobbit: Pustkowie Smauga
Kompania Thorina, podróżując do Ereboru, mija ruiny miasta Dale.
Hobbit: Bitwa Pięciu Armii
Podczas Bitwy Pięciu Armii armie orków oblegają broniących się w ruinach Dale ludzi z Esgaroth. Rozgrywa się tam duża część batalii.
Dale w grze Bitwa o Środziemie II
W adaptacji możemy wyróżnić poszczególne części miasta:
- Wielka Sala
- Ulica kamienna
- Stary Rynek
Władca Pierścieni: Bitwa o Śródziemie II
Miasto Dale pojawia się w przedostatniej misji kampanii Sił Dobra. Zabudowane jest wieloma tawernami, domami, a większość ulic jest połączona mostami. W centralnej części miasta znajduje się posąg łucznika.
LEGO The Hobbit
Dale jest dostępną lokacją w grze. Jest to zniszczone miasto, ale w zakamarkach można znaleźć różne znajdźki. Dostępną postacią do kupienia w tej grze jest żołnierz z Dale, a w jednej paczce DLC jest dostępny Girion.