Czarna Mowa

“	Frodo niechętnie nadstawił dłoń; Pierścień wydał mu się cięższy i grubszy niż przedtem. - Podnieś go wyżej - rzekł Gandalf - i przyjrzyj się uważnie. Frodo usłuchał Czarodzieja i dostrzegł teraz zarówno na zewnętrznej, jak i wewnętrznej stronie Pierścienia znaki niezwykle delikatne, delikatniejsze niż pismo najcieńszego nawet pióra; linie ognia układały się jakby w litery i wiązały w tekst. Błyszczały olśniewająco, a jednak wydawały się odległe, jakby świeciły z wielkiej głębi. - Nie umiem czytać ognistych liter - drżącym głosem powiedział Frodo. - Nie - rzekł Gandalf - ale ja umiem. To starożytny alfabet elfów, lecz słowa są w języku Mordoru, którego tutaj nie chcę używać.	”
—rozmowa między Gandalfem i Frodem, Drużyna Pierścienia

Czarna mowa – język stworzony przez Saurona w drugiej połowie Drugiej Ery, w Latach Ciemności, gdy wiele ras, szczególnie ludzie, żyło pod dominacją Saurona.

Historia

Język wymyślił Sauron, pragnąc narzucić go wszystkim swoim sługom, co mu się jednak nie udało. Mieli się nim posługiwać przed wszystkim orkowie, trolle i Nazgûle. Kiedy Sauron został pokonany w Drugiej Erze przez Ostatni Sojusz elfów i ludzi prawie wszyscy, poza Upiorami Pierścienia, zapomnieli pierwotną, czystą formę Czarnej Mowy. Dopiero gdy Sauron powrócił w Trzeciej Erze do Mordoru, ustanowił na nowo Czarną Mowę oficjalnym językiem używanym w Bezimiennym Kraju.

Istniały w tym języku zapożyczenia, nawet z valarinu, przykładowo: nazg (pierścień). Tolkien opisuje ten język jako istniejący w dwóch formach: starożytnej "czystej" formy używanej przez samego Saurona, Nazgûle i Olog-hai oraz bardziej "poniżonej" formie używanej przez żołnierzy Barad-dûr pod koniec Trzeciej Ery. Najbardziej znanym przykładem użycia tej mowy w jej najczystszej formie jest inskrypcja na Jedynym Pierścieniu:

Ash nazg durbatulûk,ash nazg gimbatul,

ash nazg thrakatulûk agh burzum-ishi krimpatul

Tłumaczona na:

Jeden, by wszystkimi rządzić, Jeden, by wszystkie odnaleźć, Jeden, by wszystkie zgromadzić i w ciemności związać.

Wiele dialektów orkowych przejęło słowa z Czarnej Mowy. Jeden z orków z bandy, która wzięła do niewoli Merry'ego i Pippina, rzuca w pewnym momencie tyradę przekleństw, które prawdopodobnie są orkowe, ale najwyraźniej zawierają przynajmniej pewne elementy Czarnej Mowy.

“	Uglúk u bagronk sha pushdug Saruman-glob búb-hosh skai	”
—Obelga w kierunku Uglúka i orków Sarumana z Isengardu, inny i zarazem jedyny przykład zubożonej formy Czarnej Mowy

Orkowie i Uruk-hai nie używali czystej Czarnej Mowy, lecz mieszaniny zapożyczonych słów z różnych języków. Każde plemię wytwarzało w ten sposób własną gwarę, co uniemożliwiało wzajemne porozumienie. Słowa z Czarnej Mowy używane przez orków mogły być zniekształcone.

Czarną Mowę mógł zrozumieć każdy, kto nosił Jedyny Pierścień. Samwise Gamgee nosił pierścień w wieży Cirith Ungol, aby być niewidzialnym dla orków Saurona i dzięki niemu mógł zrozumieć wiele ich planów.

Inne wersje legendarium

Melkian był typem językowym sług Melko we wczesnej koncepcji legendarium, widzianej w Lhammach. W tej gałęzi znajdowała się Czarna Mowa, język orków i wszystkich innych złych ras. Pozostałe dwa typy to oromeański, z którego wywodzą się zarówno języki elfickie, jak i ludzkie, oraz aulëan, gałąź khuzdulska.

Etymologia

Rosyjski historyk Aleksander Nemirovski zidentyfikował przypadek ergacyjny w durbatuluk i thrakatuluk zgodnie z powszechnym przyrostkiem -tuluk oznaczającym "oni wszyscy", odnoszącym się raczej do dopełnienia czasownika niż do jego podmiotu. Stwierdzono, że jest to podobieństwo do innych języków ergatywnych, takich jak język hurycki starożytnej Mezopotamii.

Zobacz też

• Słownik Czarnej Mowy